نقرس، یک نوع التهاب مفصلی است که با افزایش اسید اوریک در خون ایجاد می‌شود. در درمان نقرس غالباً به داروهایی که سطح اسید اوریک خون را کاهش می‌دهند، نیاز است. با این حال، تغییرات در رژیم غذایی نیز می‌تواند کمک بزرگی به کنترل این بیماری کند.
بیماری نقرس چیست؟
اسید اوریک به طور طبیعی در بدن تولید و عمدتاً از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. وقتی بدن نمی‌تواند اسید اوریک را به طور کامل دفع کند یا مقدار زیادی اسید اوریک تولید می‌کند، این اسید می‌تواند در بدن انباشت شود و برای فرد مشکل‌ساز شود.
این تجمع اسید اوریک می‌تواند باعث تشکیل کریستال‌های نیزه‌ای شکل در مفاصل که باعث تورم، قرمزی، حساسیت و درد می‌شود این علائم مربوط به حمله نقرس هستند. حملات حاد نقرس معمولاً به طور ناگهانی رخ می‌دهند برای چند ساعت یا روز به حالت شدیدتری می‌رسد، نقرس مزمن ممکن است برای مدت طولانی باعث تورم و درد مفاصل شود و در نهایت می‌تواند به ایجاد آسیب مفصلی بلندمدت منجر شود.
نقرس بیشتر در مردان نسبت به زنان رخ می‌دهد و اغلب در سن بالا مشاهده می‌شود.
نقرس چگونه ایجاد می‌شود؟
نقرس در نتیجه افزایش اسید اوریک در خون ایجاد می‌شود. اسید اوریک ماده طبیعی است که در بدن تولید می‌شود و معمولاً از طریق کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود. وقتی بدن به درستی اسید اوریک را دفع نمی‌کند یا وقتی مقدار زیادی اسید اوریک تولید می‌شود، این اسید می‌تواند در بدن انباشت شود. انباشت اسید اوریک می‌تواند باعث تشکیل کریستال‌های نیزه‌ای شکل اسید اوریک در مفاصل شود. این کریستال‌ها می‌توانند باعث تحریک سیستم ایمنی بدن شوند که می‌تواند به التهاب و درد منجر شود. این واکنش ایمنی باعث می‌شود مفاصل قرمز، متورم و حساس شود که این همان علائم نقرس است.
تغییرات در سبک زندگی، نظیر اضافه وزن، مصرف الکل و رژیم غذایی غنی از پورین (یک نوع ماده که بدن آن را به اسید اوریک تبدیل می‌کند) می‌توانند افزایش سطح اسید اوریک را تحریک کنند. به علاوه، برخی از داروها، نظیر داروهای ضد فشار خون و ضد انعقاد می‌توانند میزان اسید اوریک در خون را افزایش دهند. بیماری‌های خاصی نظیر بیماری‌های کلیوی، هیپرتانسیون و دیابت نیز می‌توانند خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند.
عوارض بیماری نقرس چیست؟
نقرس اگر به درستی مدیریت نشود، می‌تواند منجر به چندین عارضه طولانی‌مدت شود:
- تشکیل تومی: یکی از عوارض بیماری نقرس تشکیل تومی یا توپی است که اصطلاحاً به آن “توفی” می‌گویند. این تومی‌ها در واقع توده‌هایی از کریستال‌های اسید اوریک هستند که در بافت‌های نرم، مانند پوست یا در دور مفاصل انباشت می‌شوند.
- سنگ کلیه: افراد مبتلا به نقرس بیشتر در معرض خطر سنگ کلیه هستند زیرا افزایش سطح اسید اوریک در بدن می‌تواند باعث تشکیل سنگ کلیه شود.
- تخریب مفصل: در موارد شدید یا مزمن نقرس، این بیماری می‌تواند منجر به آسیب دائمی مفاصل شود از جمله آرتروز یا از دست دادن عملکرد مفصل.
- مشکلات کلیوی: سطح بالای اسید اوریک در خون به مرور زمان می‌تواند منجر به توسعه بیماری کلیوی شود.
علائم بیماری نقرس
نقرس ممکن است منجر به درد شدید و تورم در مفاصل شود که معمولاً بدون علامت رخ می‌دهند. این حملات ممکن است برای چندین ساعت یا روز ادامه پیدا کنند و تشدید شوند و سپس به تدریج کم می‌شوند. برخی از علائم متداول نقرس شامل:
- درد حاد در مفاصل: این درد معمولاً به طور ناگهانی در میانه شب آغاز می‌شود۔ یک یا دو مفصل اغلب مفصل انگشت پای بزرگ را درگیر می‌کند تا حدی که حتی لمس کردن مفصل دردناک است.
- تورم و قرمزی در مفاصل: مفاصل ممکن است قرمز و متورم شوند به نظر برآمده و گرم بیایند.
- از دست دادن توانایی حرکت: در موارد شدید، ممکن است حرکت مفصل دردناک دشوار یا ناممکن شود.
- تشکیل توفی: در نقرس مزمن ممکن است توده‌هایی از کریستال‌های اسید اوریک در بافت‌های نرم ایجاد شوند. این توده‌ها که به آن‌ها توفی می‌گویند که معمولاً در اطراف مفاصل مانند گوش، بازوها، زانوها و انگشتان ظاهر می‌شوند.
علائم نقرس ممکن است برای مدت‌ها غیرفعال شوند و سپس دوباره ظاهر شوند. اگر علائمی از نقرس دیده شد حتماً باید با پزشک مشورت کرد. درمان موثر می‌تواند به کاهش درد و تورم و جلوگیری از آسیب مفصلی کمک کند.
ما با شما تماس خواهیم گرفت.
برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت فرم زیر را پر کنید تا مشاوران ما در اولین فرصت با شما تماس بگیرد.
تماس باما
چه افرادی در معرض ابتلا به نقرس هستند؟
سابقه خانوادگی: اگر افراد دیگری در خانواده نقرس داشته باشند، فرد احتمالاً در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری است۔
مصرف الکل: الکل می‌تواند میزان اسید اوریک در خون را افزایش دهد و منجر به نقرس شود.
دیابت: افراد مبتلا به دیابت نوع 2 به خصوص آنهایی که وزن زیادی دارند یا فشار خون بالایی دارند در معرض خطر ابتلا به نقرس هستند.
اضافه وزن: اضافه وزن یا چاقی می‌تواند بر افزایش سطح اسید اوریک در خون تاثیر بگذارد و توانایی بدن برای حذف این اسید از طریق کلیه‌ها کم شود.
فشار خون بالا: فشار خون بالا و داروهایی که برای درمان آن استفاده می‌شوند ممکن است خطر ابتلا به نقرس را افزایش دهند.
بیماری‌های کلیوی: بیماری‌های کلیوی می‌توانند باعث کاهش توانایی بدن برای حذف اسید اوریک از خون شوند که این امر می‌تواند منجر به نقرس شود.
روش تشخیص نقرس
- علائم بالینی: پزشک به علائمی مانند درد شدید در مفاصل، التهاب، ورم و قرمزی مفاصل توجه خواهد کرد.
- سابقه بیماری: اطلاعات مربوط به تاریخچه بیماری، شدت علائم، فاصله زمانی بین حملات و سابقه خانوادگی نقرس نیز بررسی می‌شود.
- آزمایشات خون: آزمایش خون می‌تواند سطح اسید اوریک را اندازه‌گیری کند. افزایش سطح اسید اوریک ممکن است نشانه نقرس باشد، اما برای تشخیص نقرس لازم است نتایج آزمایشات دیگر نیز مورد بررسی قرار گیرند.
- آزمایش مفصل: در برخی موارد، نمونه‌ای از مایع مفصلی گرفته شده در آزمایشگاه بررسی می‌شود. این آزمایش می‌تواند کریستال‌های اسید اوریک موجود در مایع مفصلی را شناسایی کند.
مراحل درمان نقرس چگونه است؟
درمان نقرس عموماً به دو مرحله اصلی تقسیم می‌شود: کنترل حملات حاد و پیشگیری از حملات بعدی و تجمع بیشتر اسید اوریک.
مرحله اول: درمان حملات حاد
حملات حاد نقرس می‌توانند ناگهانی رخ دهند و به سرعت منجر به درد شدید، تورم و حساسیت در مفاصل شوند. در بیشتر موارد، این حملات در نیمه شب یا در ساعات اولیه صبح شروع می‌شوند و در عرض چند ساعت به بیشترین شدت خود می‌رسند.
درمان حملات حاد نقرس عمدتاً با هدف کاهش درد و التهاب فوری و معمولاً با استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)،کورتیکواستروئید‌ها انجام می‌شود. در مواردی که این داروها کافی یا مناسب نباشند، روشهای درمانی دیگر ممکن است در نظر گرفته شود.
علاوه بر استفاده از داروها، راه‌های دیگری نیز برای کنترل حملات حاد نقرس وجود دارد. برخی از این راه‌ها عبارتند از استراحت و بالا بردن مفصل متاثر، کاهش وزن و کاهش مصرف الکل و غذاهای حاوی پورین بالا.
مرحله دوم: پیشگیری از حملات بعدی وکاهش تجمع بیشتر اسید اوریک
بعد از کنترل یک حمله حاد نقرس مرحله بعدی در مدیریت این بیماری، پیشگیری از حملات بعدی و کاهش تجمع بیشتر اسید اوریک در بدن است. این بخش از درمان نقرس به همان اندازه که کنترل حملات حاد مهم است، اهمیت دارد زیرا حملات مکرر می‌توانند منجر به آسیب دائمی به مفاصل و کلیه‌ها شوند.
در این مرحله داروهایی مانند الوپورینول یا فبوکسوستات ممکن است توسط پزشک تجویز شوند که هر دو به کاهش سطح اسید اوریک در خون کمک می‌کنند. این داروها به کاهش تولید اسید اوریک یا افزایش حذف آن از بدن کمک می‌کنند.
با این حال، درمان فقط با دارو کافی نیست. تغییرات مهم و دائمی در سبک زندگی نیز بخشی از پروسه درمانی است. این تغییرات می‌توانند شامل کاهش وزن، افزایش فعالیت بدنی، کاهش مصرف الکل، افزایش مصرف آب و تغییرات در رژیم غذایی مانند کاهش مصرف غذاهای حاوی پورین بالا باشد.
روشهای درمان نقرس چیست؟
درمان نقرس معمولاً شامل ترکیبی از روشهای دارویی و تغییرات در سبک زندگی است:
روشهای دارویی
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs): این داروها، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن درد و التهاب را کاهش می‌دهند.
- کلشیسین: این دارو برای کاهش التهاب و درد ناشی از حملات نقرس استفاده می‌شود.
- کورتیکواستروئید‌ها: این داروها ممکن است برای افرادی که نمی‌توانند NSAIDs یا کلشیسین استفاده کنند، مفید باشند.
- الوپورینول و فبوکسوستات: این داروها سطح اسید اوریک خون را کاهش می‌دهند و از حملات نقرس در آینده جلوگیری می‌کنند.
تغییرات در سبک زندگی
- کاهش وزن: اضافه وزن یکی از عوامل ریسک اصلی ابتلا به نقرس است. وزن اضافه می‌تواند باعث افزایش تولید اسید اوریک و کاهش قابلیت بدن برای حذف آن از خون شود. در نتیجه کاهش وزن می‌تواند به کاهش سطح اسید اوریک در خون و پیشگیری از حملات نقرس کمک کند.
- کاهش مصرف الکل: الکل می‌تواند سطح اسید اوریک را افزایش دهد و از دفع آن از بدن جلوگیری کند.
- تغییر رژیم غذایی: رژیم غذایی حاوی غذاهای کم پورین می‌تواند به کاهش سطوح اسید اوریک در خون کمک کند. غذاهای حاوی پورین بالا مانند گوشت قرمز، انواع ماهی و میگو و برخی از نوشیدنی‌های الکلی باید به حداقل رسانده شوند.
- مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده: مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده که در مواد غذایی مانند غلات کامل، سبزیجات و میوه‌ها یافت می‌شوند برای افرادی که به نقرس مبتلا هستند، توصیه می‌شود. این مواد غذایی حاوی پورین کمتری نسبت به گوشت و ماهی هستند و باعث حذف سریع اسید اوریک از بدن نمی‌شوند. همچنین این مواد غذایی حاوی فیبر در کنترل و کاهش وزن موثرند. برای آشنایی بیشتر می‌توان مقاله کربوهیدرات | ساختار ، اهمیت و تاثیرات سلامتی را مطالعه کنید.
- ویتامین C: برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف ویتامین C می‌تواند باعث کاهش سطوح اسید اوریک در خون شود. ویتامین Cدر افزایش قابلیت بدن برای حذف اسید اوریک از خون موثر است. با این حال مصرف بیش از حد ویتامین C می‌تواند باعث ایجاد کیستینوریا که باعث تشکیل سنگ‌های کلیه می‌شود.
- افزایش مصرف آب: نوشیدن آب فراوان می‌تواند به دفع اسید اوریک از بدن کمک کند و از تشکیل کریستال‌های اورات جلوگیری کند.
درمان آسیب مفاصل ناشی از نقرس
اگر نقرس منجر به آسیب مفاصل شود، ممکن است به درمان‌های خاصی برای بهبود درد و عملکرد مفصل نیاز باشد.
- درمان دارویی: یکی از راه‌های اصلی کنترل آسیب مفصلی ناشی از نقرس، کنترل سطح اسید اوریک در خون با استفاده از داروهاست. این داروها می‌توانند به کاهش تولید اسید اوریک یا افزایش حذف آن از بدن کمک کنند. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، کورتیکوستروئیدها یا داروهایی مانند کولچیسین می‌توانند برای کاهش التهاب و درد استفاده شوند.
- تغییر سبک زندگی: از سوی دیگر تغییرات سبک زندگی می‌تواند به بهبود عملکرد مفصل و کاهش درد کمک کند. این تغییرات می‌توانند شامل کاهش وزن، تغییر رژیم غذایی (مانند کاهش مصرف پورین)، افزایش فعالیت بدنی و کاهش مصرف الکل باشند.
- فیزیوتراپی: در بعضی موارد، فیزیوتراپی ممکن است به کاهش درد و بهبود عملکرد مفصل کمک کند. یک فیزیوتراپیست می‌تواند برنامه تمرینی برای تقویت عضلات اطراف مفصل و افزایش میزان حرکت آن بدهد۔
- جراحی: در موارد نادر، اگر آسیب مفصل شدید یا عملکرد مفصل به شدت محدود شده باشد، ممکن است جراحی شامل تعویض مفصل یا جراحی برای حذف توپه‌های اورات باشد.
درمان نقرس در طب سنتی
- گیاهان: برخی گیاهان مانند گل گاوزبان، همیشه بهار و بابونه به دلیل خواص ضد التهابی و کاهنده درد می‌توانند در درمان نقرس کمک کنند.
- درمان با عسل: در طب سنتی، عسل به عنوان یک درمان طبیعی و ضد التهاب برای بیماری‌هایی مانند نقرس استفاده می‌شود.
- آب درمانی: استفاده از آب در درمان نقرس نیز می‌تواند مفید باشد. نوشیدن آب فراوان می‌تواند به حذف اسید اوریک از بدن کمک کند.
- مصرف چای‌های گیاهی: چای گیاهانی مانند بوته طلا، برگ بو، پیاز و زنجبیل می‌توانند به کاهش التهاب و درد ناشی از نقرس کمک کنند.
- رزماری: رزماری به دلیل خواص ضد التهابی و آرام بخشی که دارد می‌تواند در کاهش درد و التهاب مفاصل ناشی از نقرس موثر باشد.
اگر نقرس درمان نشود چه تاثیراتی بر روی بدن دارد؟
اگر نقرس درمان نشود ممکن است منجر به مشکلات و تاثیرات جدی بر سلامتی داشته باشد.
- آسیب مفاصل: بیماری نقرس می‌تواند منجر به آسیب مزمن مفاصل شود. این آسیب می‌تواند منجر به درد مفصلی مداوم و محدودیت در حرکت شود.
- توده‌های اسید اوریک (توفی): در برخی از افراد، کریستال‌های اسید اوریک می‌توانند توده‌هایی به نام توفی را ایجاد کنند. این توده‌ها در اطراف مفاصل در پوست یا در کیسه‌های مفصلی تشکیل می‌شوند۔
- سنگ کلیه: افراد مبتلا به نقرس بیشتر در معرض خطر سنگ کلیه هستند زیرا اسید اوریک می‌تواند در کلیه‌ها تجمع یافته و سنگ‌های کلیه را تشکیل دهد.
- نارسایی کلیه: در حالت‌های شدید، افزایش مداوم سطح اسید اوریک می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود.
- بیماری قلبی: برخی از مطالعات نشان می‌دهند که نقرس ممکن است باعث افزایش خطر بروز بیماری‌های قلبی شود، اگرچه هنوز نیاز به تحقیقات بیشتر در این زمینه وجود دارد.
سوالات متداول
رژیم غذایی برای درمان نقرس باید به کاهش اسید اوریک خون کمک کند. بنابراین، باید کربوهیدرات‌های پیچیده مانند میوه، سبزیجات و غلات کامل را مصرف کرد، پروتئین‌های گیاهی را برگزید و از مصرف الکل خودداری کرد.
ورزش منظم و روزانه می‌تواند در درمان نقرس مؤثر باشد؛ از جمله کاهش وزن، بهبود عملکرد کلیوی و کاهش التهابات و دردهای نقرسی.
غذاهای “خوب” برای نقرس شامل میوه‌ها و سبزیجات غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، غلات کامل و ماهی و ماکیان با اسیدهای چرب امگا-3 هستند. این غذاها به کاهش التهابات مرتبط با نقرس و کنترل سطح اسید اوریک در خون کمک می‌کنند. غذاهای “بد” شامل گوشت قرمز، آب جو و الکل و غذاهایی مانند شیرینی‌ها و نان سفید هستند که می‌توانند سطح اسید اوریک را افزایش دهند و علائم نقرس را تشدید کنند.
بله، برخی از داروها می‌توانند باعث تشدید عوارض نقرس شوند. دیورتیک‌ها، آسپیرین، آنتی‌بیوتیک‌های سولفونامید و نیاسین ویتامین B3 به عنوان مثال از این دسته داروها هستند.
نقرس به طور عمومی در مفاصل پا به ویژه مفصل بزرگ انگشتان پا رخ می‌دهد اما می‌تواند در سایر مفاصل نیز تأثیرگذار باشد از جمله مفاصل زانو، مچ دست و مچ پا. در هر صورت، مفاصل پا بیشتر تحت تأثیر نقرس قرار می‌گیرند. در صورت بروز علائم مشکوک در هر مفصلی، مشاوره پزشکی حائز اهمیت است تا تشخیص و درمان مناسب برای فرد تعیین شود.
جمع بندی
نقرس یک بیماری رماتیسمی است ناشی از تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفاصل است. این امر می‌تواند باعث درد شدید، قرمزی و ورم در مفاصل معمولاً در انگشت بزرگ پا شود۔. بیماری نقرس به سه مرحله حاد، غیرفعال و مزمن تقسیم می‌شود و هرکدام نیاز به روشهای درمان متفاوتی دارند. علاوه بر داروهای تجویز شده توسط پزشک، تغییرات در سبک زندگی از جمله کاهش وزن، افزایش فعالیت بدنی، تغییر در رژیم غذایی و کاهش مصرف الکل می‌توانند در کنترل نقرس مفید باشند.
مصرف کربوهیدرات‌های پیچیده، ویتامین C و غلات کامل بخشی از رژیم غذایی سالم و موثر در درمان نقرس است. درمان‌های طب سنتی مانند استفاده از گیاهان دارویی و دیتاکسیکاسیون می‌توانند به بهبود علائم نقرس کمک کنند، اما باید با دقت و تحت نظر پزشک انجام شوند. نقرس ممکن است اگر به درستی درمان نشود باعث آسیب‌های جدی به مفاصل شود.
