در دهه‌های اخیر، اهمیت سلامت گوارشی و نقش آن در کل سلامت بدن و ذهن انسان بیش از پیش به چشم می‌آید. در این میان، پری بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها به عنوان دو عامل کلیدی در حفظ و بهبود سلامت میکروبیوتای روده اهمیت یافته‌اند. در حالی که بسیاری از ما با مفهوم پروبیوتیک و باکتری‌های مفید آشنا هستند، موضوع پری بیوتیک شاید هنوز به‌خوبی شناخته نشده باشد.
پری بیوتیک‌ها، در واقع، مواد غذایی‌اند که با تغذیه باکتری‌های مفید، به تقویت این جمعیت‌ها و تعادل میان انواع مختلف باکتری‌ها کمک می‌کنند. در این مقاله، به بررسی مفهوم، منابع، فواید و تفاوت‌های پری بیوتیک با پروبیوتیک خواهیم پرداخت.
پری بیوتیک چیست؟
پری بیوتیک‌ها مواد غذایی هستند که به عنوان منبع غذایی برای میکروب‌های مفید در روده ما عمل می‌کنند و باعث تقویت و افزایش جمعیت آنها در سیستم گوارشی می‌شوند. این مواد، به طور معمول، توسط بدن ما هضم نمی‌شوند؛ اما وقتی به روده‌ها می‌رسند، میکروب‌های مفید آنها را به عنوان غذای خود استفاده می‌کنند.
این فعالیت باعث می‌شود تا جمعیت میکروب‌های مفید در روده افزایش یابد و به تعادل میکروبیوتای روده کمک کند. مصرف پری‌بیوتیک‌ها می‌تواند به بهبود سلامت گوارشی، تقویت سیستم ایمنی و حتی کاهش وزن کمک کند.
تاریخچه پری بیوتیک
تاریخچه پری بیوتیک‌ها با توجه به توانمندی‌های آنها در تقویت سلامت گوارشی مورد توجه قرار گرفته است. نخستین مفهوم پری بیوتیک در دهه 1990 مطرح شد، ولی ایده‌ی استفاده از مواد غذایی برای تقویت سلامت گوارشی به دوران‌های قدیمی‌تر باز می‌گردد.
مفهوم اصلی پری بیوتیک توسط دو محقق به نام‌های غلن و روبر در سال 1995 تعریف شد به عنوان مکمل‌های غذایی غیر هضم‌پذیر که با تغذیه باکتری‌های مفید روده بهبود بخشیده و به سلامت انسان کمک می‌کنند. از آن زمان، تحقیقات فراوانی بر روی پری بیوتیک‌ها انجام شده است، و اثرات آنها بر سلامت گوارشی، سیستم ایمنی، و حتی برخی از بیماری‌های مزمن مورد بررسی قرار گرفته است.
امروزه، با توجه به فواید متعدد آنها، پری‌بیوتیک‌ها جزء مکمل‌های غذایی معروف و مورد استفاده در سراسر دنیا شده‌اند.
نقش پری بیوتیک در سلامتی انسان
پری بیوتیک‌ها نقش پررنگی در حفظ و تقویت سلامتی انسان دارند. در زیر برخی از اثرات مثبت و نقش‌های اصلی پری بیوتیک‌ها در سلامتی انسان آورده شده است:
- تعادل میکروبیوتای روده: پری بیوتیک‌ها به تغذیه و رشد باکتری‌های مفید روده کمک می‌کنند، که می‌تواند به حفظ تعادل میکروبی در سیستم گوارشی انسان منجر شود.
- پشتیبانی از سیستم ایمنی: با تقویت میکروبیوتای روده، سیستم ایمنی بدن نیز تقویت می‌شود. روده‌ها نقش مهمی در سیستم ایمنی دارند و باکتری‌های مفید می‌توانند در مقابله با عوامل بیماری‌زا موثر باشند.
- کاهش وزن: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که پری‌بیوتیک‌ها می‌توانند در کاهش اضافه وزن و چربی‌های بدن کمک کنند.
- مدیریت سطح قند خون: پری بیوتیک‌ها می‌توانند به بهبود انسولین حساسیت و کاهش سطح قند خون کمک کنند.
- سلامت گوارشی: با تقویت جمعیت باکتری‌های مفید، پری‌بیوتیک‌ها می‌توانند به کاهش علائم سندروم روده تحریک‌پذیر، از جمله نفخ، درد و یبوست، کمک کنند.
- تولید ویتامین B: برخی از باکتری‌های مفید که توسط پری‌بیوتیک‌ها تغذیه می‌شوند، قادر به تولید ویتامین‌های گروه B هستند که برای سلامتی انسان ضروری است.
در نهایت، از آنجا که پری بیوتیک‌ها تاثیر مستقیم بر رشد و فعالیت باکتری‌های مفید دارند، آنها نقش حیاتی در حفظ سلامت کلی بدن و به ویژه سلامت گوارشی انجام می‌دهند.
تأثیر پری‌بیوتیک‌ها برای بچه‌ها و نوزادان
پری بیوتیک‌ها برای نوزادان و بچه‌ها نیز می‌توانند فواید زیادی داشته باشند:
- افزایش میکروبیوتای مفید: پری بیوتیک‌ها با ترغیب به رشد باکتری‌های مفید، به تعادل میکروبیوتای روده نوزادان و بچه‌ها کمک می‌کنند، که در ایجاد سیستم گوارشی سالم نقش دارد.
- کاهش یبوست: برخی از نوزادان و کودکان ممکن است با مشکل یبوست مواجه شوند. پری‌بیوتیک‌ها می‌توانند به تحریک حرکت روده و کاهش یبوست کمک کنند.
- پشتیبانی از سیستم ایمنی: چون سیستم ایمنی نوزادان و کودکان در حال تکامل است، پری‌بیوتیک‌ها با تقویت میکروبیوتای روده به سیستم ایمنی کمک می‌کنند.
- کاهش اختلالات گوارشی: در برخی از نوزادان، علائمی مانند نفخ، کولیک یا اسهال وجود دارد. پری‌بیوتیک‌ها می‌توانند به کاهش این علائم گوارشی کمک کنند.
- پیشگیری از عفونت‌ها: باکتری‌های مفید، به جلوگیری از رشد باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های مضر کمک می‌کنند، بنابراین پری بیوتیک‌ها با تقویت این باکتری‌ها می‌توانند به پیشگیری از برخی عفونت‌ها کمک کنند.
- تحریک رشد و تکامل: ارتباط میان سلامت روده و تکامل مغزی و فیزیکی نوزادان و کودکان در تحقیقات مختلف مطرح شده است. پری‌بیوتیک‌ها با ایجاد یک محیط گوارشی سالم می‌توانند به این تحریک کمک کنند.
با این حال، قبل از مصرف پری بیوتیک‌ها برای نوزادان یا کودکان، همیشه باید با پزشک مشورت کرد تا مطمئن شوید که آنها برای وضعیت خاص کودک مناسب هستند.
ما با شما تماس خواهیم گرفت.
برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت فرم زیر را پر کنید تا مشاوران ما در اولین فرصت با شما تماس بگیرد.
تماس باما
تأثیر پری بیوتیک‌ها بر سلامت روده
پری بیوتیک‌ها نقش مهمی در تقویت و حفظ سلامت روده دارند:
- تقویت فلورای روده: پری بیوتیک‌ها با تغذیه باکتری‌های مفید مانند بیفیدوباکتریا و لاکتوباسیلوس، به رشد و فعالیت این باکتری‌ها در روده کمک می‌کنند.
- تعادل میکروبیوتای روده: پری بیوتیک به کاهش رشد باکتری‌های مضر و تقویت باکتری‌های مفید کمک می‌کنند، و در نتیجه، به تعادل میان انواع مختلف باکتری‌های روده‌ای کمک می‌کنند.
- کاهش التهاب: پری بیوتیک‌ها می‌توانند به کاهش میزان مواد التهاب‌زا در روده کمک کنند، که به نوبه خود به کاهش خطر بروز بیماری‌های التهابی مانند کولیت التهابی کمک می‌کند.
- کاهش یبوست: به واسطه تقویت فعالیت باکتری‌های مفید، پری‌بیوتیک‌ها به تحریک حرکت روده و کاهش یبوست کمک می‌کنند.
- تقویت موانع ویژه روده: باکتری‌های مفید، با تولید موادی مانند اسیدهای چرب کوتاه زنجیره، به تقویت موانع ویژه روده و جلوگیری از نفوذ باکتری‌ها و مواد آلرژی‌زا به داخل جریان خون کمک می‌کنند.
- تولید ویتامین‌ها: باکتری‌های مفید روده به تولید ویتامین‌هایی مانند ویتامین K و برخی از ویتامین‌های گروه B کمک می‌کنند.
- محافظت در برابر عفونت‌ها: باکتری‌های مفید با ایجاد یک محیط نامناسب برای باکتری‌های مضر، جلوگیری از رشد و تکثیر آنها می‌کنند.
در کل، پری‌بیوتیک‌ها با تقویت باکتری‌های مفید و تعادل آوردن فلورای روده، به تقویت و حفظ سلامت گوارشی کمک می‌کنند و می‌توانند در پیشگیری و درمان بسیاری از اختلالات گوارشی مفید باشند.
مواد غذایی حاوی پری بیوتیک
مواد غذایی حاوی پری بیوتیک شامل موادی است که فیبرهای خاصی را ارائه می‌دهند که توسط بدن ما هضم نمی‌شوند، اما به عنوان منابع غذایی برای باکتری‌های مفید در روده عمل می‌کنند. در زیر یک لیست از مواد غذایی حاوی پری بیوتیک آورده شده است:
- سیر: سیر یکی از منابع طبیعی پری بیوتیک‌ها است و می‌تواند به رشد باکتری‌های مفید در روده کمک کند.
- پیاز: مانند سیر، پیاز نیز حاوی پری‌بیوتیک‌های طبیعی است.
- لهیانی: این گیاه زیرزمینی نیز حاوی فیبرهای پری‌بیوتیکی است.
- سبوس گندم: یک منبع دیگر از فیبرهای پری‌بیوتیکی که می‌تواند به سلامت روده کمک کند.
- دانه کتان: علاوه بر فواید قلبی، دانه‌های کتان فیبرهای پری‌بیوتیکی را نیز ارائه می‌دهند.
- بانان: به خصوص بانان‌های نسبتاً سبز، می‌توانند مقادیری از پری‌بیوتیک‌ها را ارائه دهند.
- یاکون: یک گیاه زیرزمینی است که مواد قندی به نام فروکتولیگوساکاریدها را ارائه می‌دهد که پری‌بیوتیک محسوب می‌شوند.
- ویت گراس: این گیاه نیز حاوی فیبرهای پری‌بیوتیکی است.
- آلو: فیبرهای حلالی که در آلو وجود دارد، پری‌بیوتیک محسوب می‌شوند و به باکتری‌های مفید روده کمک می‌کنند.
با مصرف این مواد غذایی، می‌توان سطح باکتری‌های مفید در روده را افزایش داد و از فواید پری‌بیوتیک‌ها بهره‌برداری کرد.
انواع پری بیوتیک ها
پری‌بیوتیک‌ها به صورت طبیعی در بسیاری از مواد غذایی وجود دارند و به عنوان مکمل‌های غذایی نیز در دسترس هستند. این مواد، عمدتاً ترکیب‌های فیبری یا قندی هستند که توسط بدن هضم نمی‌شوند ولی به عنوان غذای باکتری‌های مفید روده عمل می‌کنند. در زیر انواع اصلی پری بیوتیک آورده شده‌اند:
- فروکتولیگوساکاریدها (FOS): این ترکیب‌ها در مواد غذایی مانند پیاز، سیر، اسپراگوس و لهیانی یافت می‌شوند.
- گالاکتولیگوساکاریدها (GOS): موجود در لبنیات و برخی از مکمل‌های غذایی.
- ترانس‌گالاکتولیگوساکاریدها (TOS): ترکیباتی که توسط بعضی از باکتری‌ها تولید می‌شوند.
- لاکتولیگوساکاریدها (Lactulose): یک قند مصنوعی که گاهی برای مشکلات گوارشی و یبوست تجویز می‌شود.
- کزوآلیگوپلی‌ساکاریدها (XOS): موجود در بسیاری از گیاهان و استفاده شده در بعضی از مکمل‌های غذایی.
- ایزومالتواولیگوساکاریدها (IMO): موجود در برخی محصولات مانند شکلات‌ها، نان و نوشیدنی‌ها.
- سلیبیوز: یک قند مرکب استفاده شده در برخی مکمل‌های غذایی.
- مالتودکسترین: اگرچه این قند به طور گسترده‌ای به عنوان یک محلول‌کننده در مواد غذایی استفاده می‌شود، برخی از انواع آن می‌توانند به عنوان پری‌بیوتیک عمل کنند.
هنگام انتخاب مکمل‌های غذایی حاوی پری‌بیوتیک، مهم است تا با دقت برچسب محصول را مطالعه کرده و با یک متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.
تفاوت پری بیوتیک با پروبیوتیک
پری‌بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها، هر دو نقش حیاتی در تقویت سلامت گوارشی و کلی بدن دارند، اما ماهیت و عملکرد آنها متفاوت است. پروبیوتیک‌ها باکتری‌ها و مخمرهای زنده هستند که، وقتی به مقادیر کافی مصرف شوند، فواید سلامتی برای میزبان (انسان) دارند و مستقیماً به تعادل باکتریایی روده کمک می‌کنند.
از سوی دیگر، پری‌بیوتیک‌ها مواد غذایی (غالباً فیبرها یا قندهای خاص) هستند که توسط بدن هضم نمی‌شوند، اما در روده به عنوان غذای باکتری‌های مفید عمل می‌کنند، و با این کار، به رشد و فعالیت این باکتری‌ها کمک می‌کنند. در نتیجه، در حالی که پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفید را مستقیماً به سیستم گوارشی اضافه می‌کنند، پری‌بیوتیک‌ها محیطی مناسب برای رشد آنها فراهم می‌آورند.
زمان مصرف قرص‌های پری‌بیوتیک
قرص‌های پری بیوتیک ، که محتوی موادی هستند که به تقویت و افزایش جمعیت باکتری‌های مفید در سیستم گوارشی کمک می‌کنند، در موارد مختلفی ممکن است توصیه شوند:
- افزایش سلامت گوارشی: استفاده از پری‌بیوتیک‌ها می‌تواند به بهبود عملکرد گوارشی، کاهش نفخ، یبوست یا اسهال و دیگر مشکلات گوارشی کمک کند.
- پشتیبانی از میکروبیوتای روده: پس از درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها، که می‌تواند تعادل میکروبیوتای روده را به هم بزند، استفاده از پری‌بیوتیک‌ها می‌تواند به بازیابی سریع‌تر باکتری‌های مفید کمک کند.
- کاهش وزن: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که پری‌بیوتیک‌ها ممکن است در کاهش وزن و مدیریت وزن کمک کنند.
- حساسیت‌ها و التهاب‌ها: استفاده از پری‌بیوتیک‌ها ممکن است به کاهش حساسیت‌ها و واکنش‌های التهابی کمک کند.
- مدیریت سطح قند خون: برخی از پری‌بیوتیک‌ها ممکن است به بهبود حساسیت به انسولین و کنترل سطح قند خون کمک کنند.
- سلامت روده بزرگ: استفاده از پری‌بیوتیک‌ها ممکن است به پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با روده بزرگ مانند کولون‌های پلیپی یا سرطان روده بزرگ کمک کند.
- حالت‌های خاص: در برخی موارد، مانند سندروم روده تحریک‌پذیر یا برخی از عفونت‌های گوارشی، مصرف پری‌بیوتیک‌ها ممکن است توصیه شود.
با این وجود، قبل از شروع به مصرف هرگونه مکمل پری‌بیوتیک، بهتر است با یک متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که مصرف آن برای شما مناسب است.
فواید پری بیوتیک
پری‌بیوتیک‌ها فواید زیادی برای سلامتی انسان دارند. در زیر برخی از فواید مهم پری‌بیوتیک‌ها آورده شده‌اند:
- تقویت میکروبیوتای روده: پری‌بیوتیک‌ها با ترغیب باکتری‌های مفید به رشد، به تعادل بیشتری در میکروبیوتای روده کمک می‌کنند.
- پشتیبانی از سیستم ایمنی: با تقویت میکروبیوتای روده، سیستم ایمنی بدن نیز تقویت می‌شود، که به مقابله با بیماری‌ها و عفونت‌ها کمک می‌کند.
- بهبود مشکلات گوارشی: پری بیوتیک می‌توانند به کاهش نفخ، یبوست، اسهال و دیگر مشکلات گوارشی کمک کنند.
- کاهش خطر بسیاری از بیماری‌ها: استفاده از پری‌بیوتیک‌ها می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان روده، بیماری‌های قلبی و بیماری‌های التهابی معده کمک کند.
- کاهش وزن: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که پری‌بیوتیک‌ها می‌توانند در کاهش اضافه وزن و چربی‌های بدن کمک کنند.
- بهبود جذب ویتامین‌ها و مواد معدنی: باکتری‌های مفید توانمندی تولید ویتامین‌هایی مانند ویتامین‌های گروه B و ویتامین K را دارند و به جذب مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم کمک می‌کنند.
- کاهش سطح قند خون: پری‌بیوتیک‌ها ممکن است به بهبود حساسیت به انسولین و کنترل سطح قند خون کمک کنند.
- حفظ سلامت پوست: برخی تحقیقات نشان داده‌اند که پری‌بیوتیک‌ها ممکن است به حفظ سلامت پوست کمک کنند و واکنش‌های التهابی پوستی را کاهش دهند.
- کاهش استرس و اضطراب: میکروبیوتای روده با مغز در ارتباط است و پری‌بیوتیک‌ها می‌توانند به تعادل مواد نوروترانسمیتر و کاهش استرس و اضطراب کمک کنند.
عوارض پری بیوتیک
همچنین که پری‌بیوتیک‌ها فواید زیادی برای سلامتی دارند، در بعضی موارد ممکن است عوارضی ایجاد کنند، به ویژه زمانی که به مقدار زیاد مصرف شوند. برخی از عوارض احتمالی پری‌بیوتیک‌ها عبارتند از:
- نفخ: مصرف مقادیر زیادی از پری‌بیوتیک‌ها می‌تواند باعث افزایش تولید گاز در روده شود که نتیجتاً منجر به احساس نفخ می‌شود.
- درد گوارشی: در بعضی افراد، پری‌بیوتیک‌ها ممکن است باعث ایجاد درد یا ناراحتی در قسمت‌های مختلف سیستم گوارشی شوند.
- اسهال یا یبوست: تغییرات در ترکیب میکروبیوتای روده می‌تواند به تغییرات موقتی در حالت مدفوع منجر شود.
- واکنش‌های حساسیتی: در برخی افراد، مصرف مکمل‌های حاوی پری بیوتیک می‌تواند باعث واکنش‌های حساسیتی شود، اگرچه این نوع واکنش نادر است.
- تداخل با داروها: همیشه پیش از مصرف هر مکمل غذایی، از جمله پری‌بیوتیک‌ها، باید با پزشک مشورت کرد، زیرا برخی از آنها ممکن است با داروهایی که فرد مصرف می‌کند تداخل داشته باشند.
- اختلالات الکترولیتی: در موارد نادر، مصرف زیاد پری‌بیوتیک ممکن است به اختلال در تعادل الکترولیتی بدن منجر شود.
به طور کلی، پری‌بیوتیک‌ها به طور ایمن توسط بسیاری از افراد مصرف می‌شوند، اما همیشه پیش از شروع به مصرف مکمل‌های غذایی یا تغییر در مقادیر مصرف، با یک متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.
نتیجه گیری
پری‌بیوتیک‌ها به عنوان فعال‌کننده‌های باکتری‌های مفید در سیستم گوارشی اهمیت دارند و در تقویت سلامت گوارشی و ایمنی موثر هستند. با این حال، مصرف معقول و با دانش موارد و مقادیر مناسب، برای بهره‌برداری بهینه و بدون عوارض از این مکمل‌ها ضروری است.
سوال متداول
پری‌بیوتیک‌ها مواد غذایی هستند که توسط بدن هضم نمی‌شوند، اما به تقویت و رشد باکتری‌های مفید روده کمک می‌کنند.
پری‌بیوتیک‌ها مواد غذایی برای باکتری‌های مفید روده هستند، در حالی که پروبیوتیک‌ها خود باکتری‌های مفید و زنده را شامل می‌شوند.
در مواد غذایی مانند سیر، پیاز، اسپراگوس، لهیانی، و دانه کتان پری‌بیوتیک‌ها وجود دارد.
در بعضی موارد، ممکن است مصرف زیاد پری‌بیوتیک منجر به نفخ، یبوست یا درد گوارشی شود.
گرچه بسیاری از مکمل‌های پری‌بیوتیک بدون نسخه در دسترس هستند، ولی همیشه بهتر است قبل از مصرف با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
