در ادوار گذشته، مسائل بهداشتی نظیر چاقی یا یبوست به عنوان مشکلات جداگانه و مستقل از یکدیگر مورد بررسی و تحقیق قرار می‌گرفتند. اما با پیشرفت‌های اخیر در علم طب و بررسی‌های ژنومیک و متابولومیکس، فهم جدیدی نسبت به تداخل و تعاملات بیماری‌ها در بدن انسان پدید آمده است. به ویژه، ارتباط میان یبوست و چاقی یکی از جذاب‌ترین موضوعات تحقیقاتی در این حوزه می‌باشد.
افزایش سرعت تغییرات سبک زندگی و تغذیه در قرن ۲۱ و افزایش شیوع چاقی و مشکلات گوارشی مانند یبوست، نیاز به درک عمیق‌تر از این ارتباط را ایجاب می‌کند.
ارتباط بین یبوست و چاقی چیست؟
چاقی، که با شاخص توده بدنی بالا مشخص می‌شود، در دهه‌های اخیر به یکی از بزرگترین چالش‌های بهداشتی تبدیل شده است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که شخص رژیم غذایی غنی از چربی و کم فیبر انتخاب کند. در کنار چاقی، مصرف بالای غذاهای پرچرب و کم‌فیبر می‌تواند به یبوست منجر شود. غلات کامل که یک منبع فیبر طبیعی و مفید هستند در پیشگیری و درمان یبوست نقش دارند. افزون بر این، فیبرهای موجود در غلات کامل به تعادل میکروبیوتای روده کمک می‌کنند و می‌توانند در کاهش یبوست موثر باشند.
یک عامل مهم دیگر در این زمینه، پروبیوتیک‌ها است. این باکتری‌های مفید می‌توانند به تعادل میکروبیوتای روده و افزایش حرکت گوارشی و مدیریت چاقی و درمان یبوست کمک کنند. فشار خون بالا نیز می‌تواند با چاقی مرتبط باشد. تغییرات در رژیم غذایی به ویژه کاهش مصرف نمک و افزایش مصرف فیبر از طریق غلات کامل می‌تواند همزمان در کنترل فشار خون و کاهش یبوست موثر باشد.
برای افراد چاق که با یبوست مبارزه می‌کنند، کاهش وزن ممکن است به بهبود یبوست نیز منجر شود. این کاهش وزن با تغییر در رژیم غذایی، افزایش مصرف غلات کامل و استفاده از پروبیوتیک‌ها قابل دستیابی است.
چرا یبوست رخ می‌دهد؟
- تغذیه نامناسب: مصرف غذاهایی که کم فیبر و پرچرب هستند می‌تواند به یبوست منجر شود. فیبر، به ویژه فیبر غیرحلال، باعث تسریع حرکت مواد غذایی در روده بزرگ می‌شود.
- کمبود مایعات: نوشیدن آب کمتر از حد نیاز ممکن است به کاهش حجم و افزایش سختی مدفوع و یبوست منجر می‌شود.
- فعالیت بدنی کم: فعالیت بدنی به حرکت روده‌ها کمک می‌کند. بنابراین، نداشتن فعالیت فیزیکی منظم ممکن است به یبوست منجر شود.
- تغییرات در زندگی روزمره: سفر یا تغییرات دیگر در روتین روزانه ممکن است تأثیر منفی بر حرکت روده‌ای داشته باشد.
- مصرف برخی داروها: داروهایی مانند آهن، انواع مسکن‌ها برخی از داروهای فشار خون، انواع آنتی‌دپرسان‌ها و دیگر داروها می‌توانند باعث یبوست شوند.
- حاملگی: تغییرات هورمونی و فیزیکی در طول دوران حاملگی ممکن است به یبوست منجر شود.
- سن: با پیر شدن، حرکت روده‌ها کندتر می‌شود که می‌تواند به یبوست منجر شود.
- اختلال‌های گوارشی: برخی از اختلال‌ها مانند اختلال روده تحریک‌پذیر یا بیماری‌های مرتبط با روده بزرگ ممکن است یبوست را ایجاد کنند. یکی از مواردی که در مقاله درمان یبوست چیست؟ گفته شده مربوط به روده‌ی تحریک پذیر است، با مطالعه ی آن می‌توان اطلاعات بیشتری کسب کرد.
- مصرف مداوم ملین: استفاده مکرر و طولانی مدت از ملین‌ها ممکن است باعث شود که روده بلافاصله به آنها وابسته شود.
- شرایط پزشکی: بیماری‌ها و شرایطی مانند دیابت، بیماری‌های تیروئید، پارکینسون، مسمومیت با سرب و سایر وضعیت‌ها می‌توانند باعث ایجاد یبوست شود.
- بلوکه شدن یا انسداد روده: تومورها، آسیب‌های روده‌ای یا مشکلات دیگر می‌توانند منجر به انسداد در روده و یبوست شود.
- مشکلات عصبی: بیماری‌هایی مانند ام‌اس، آسیب نخاعی و بیماری‌های دیگر ممکن است به دلیل آنکه به تنظیم حرکت روده کمک می‌کنند. به یبوست منجر شوند.
ما با شما تماس خواهیم گرفت.
برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت فرم زیر را پر کنید تا مشاوران ما در اولین فرصت با شما تماس بگیرد.
تماس باما
چه عواملی در ارتباط بین یبوست و چاقی نقش دارند؟
- رژیم غذایی: افراد چاق ممکن است تمایل بیشتری به مصرف غذاهای پرچرب، پرشکر و کم‌فیبر داشته باشند که هم می‌تواند منجر به افزایش وزن و هم یبوست شود.
- احتباس آب: احتباس آب به افزایش وزن ناگهانی منجر می‌شود. این افزایش وزن معمولاً موقتی است اما ممکن است برای برخی افراد نگران‌کننده باشد.
- کمبود فعالیت بدنی: چاقی ممکن است با کمبود فعالیت فیزیکی همراه باشد. کمتر حرکت کردن می‌تواند هم به افزایش وزن و کند شدن حرکت روده منجر شود.
- هورمون‌ها: تغییرات هورمونی مانند کاهش هورمون تیروئید (هیپوتیروئیدی)، می‌تواند متابولیسم بدن را کاهش دهد. این کاهش در متابولیسم می‌تواند به افزایش وزن منجر شود، حتی اگر مقدار مصرف غذای فرد تغییر نکرده باشد.
- یبوست: یکی از علائم معمول هیپوتیروئیدی، یبوست است. کاهش متابولیسم به دلیل کم‌کاری تیروئید می‌تواند حرکت روده‌ها را کند و به یبوست منجر شود.
- داروها: برخی از داروها می‌توانند هم باعث چاقی شوند و هم یبوست را تشدید کنند. به عنوان مثال، برخی از انواع داروهای ضد افسردگی می‌توانند این عوارض را داشته باشند.
- میکروبیوتای روده: تغییرات در ترکیب باکتری‌های معده و روده ممکن است هم بر وزن و هم بر حرکت و عملکرد روده تأثیر بگذارد.
- پروبیوتیک‌ها: این باکتری‌های مفید می‌توانند هم در کنترل وزن و هم در بهبود عملکرد گوارشی نقش داشته باشند.
- استرس و سلامت روانی: استرس یا مشکلات روانی ممکن است به افزایش وزن و یبوست منجر شوند. استرس می‌تواند باعث تغییرات در الگوی غذا خوردن و همچنین روی حرکت روده تأثیر بگذارد.
- شیوع غذایی: در بسیاری از جوامعی که غذاهای پرکالری و کم فیبر مصرف می‌شوند، شیوع چاقی و یبوست بالاتر است.
علائم بروز یبوست چیست؟
یبوست یک مشکل گوارشی رایج است که می‌تواند با مجموعه‌ای از علائم همراه باشد. در ادامه به بررسی علائم رایج یبوست می‌پردازیم:
- تعداد دفع کم: اکثر افراد به طور متوسط سه مرتبه در هفته تا چندین مرتبه در روز مدفوع می‌کنند. اگر فردی کمتر از آن مقدار مدفوع کند، ممکن است یبوست داشته باشد.
- مدفوع سخت و خشک: در صورت یبوست، مدفوع ممکن است خشک، سخت و دشوار برای دفع شدن باشد.
- فشار زیاد هنگام دفع: در یبوست فرد نیاز به فشار یا تلاش زیاد برای دفع کردن مدفوع دارد.
- احساس ناقص بودن: احساس اینکه همچنان مدفوعی در روده باقی مانده است حتی پس از دفع مدفوع یکی دیگر از نشانه‌های یبوست است.
- درد و ناراحتی در شکم: درد یا ناراحتی در ناحیه شکم به ویژه در ناحیه پایین شکم جزو علائم شایع می‌باشد.
- نفخ: افزایش گازها و احساس نفخ در شکم.
- تهوع: در برخی موارد، یبوست می‌تواند به تهوع منجر شود.
- کاهش وزن ناگهانی: اگر یبوست با کاهش وزن ناگهانی همراه باشد، ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل جدی‌تر باشد.
- خون در مدفوع: مدفوع با خون یا مدفوع که به رنگ قیر میل دارد، ممکن است نشان‌دهنده خراش یا آسیب به دیواره‌های روده اغلب به دلیل ترشح مدفوع سخت باشد.
چطور می‌توان از بروز یبوست جلوگیری کرد؟
برای پیشگیری از بروز یبوست، می‌توان روش‌ها و راهکارهای زیر را در نظر گرفت:
- افزایش مصرف فیبر: غذاهای حاوی فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل می‌توانند به بهبود حرکت روده و پیشگیری از یبوست کمک کنند.
- آب زیاد بنوشید: مصرف کافی آب به جلوگیری از خشکی مدفوع و سخت شدن آن کمک می‌کند.
- تمرین و فعالیت بدنی: فعالیت‌های بدنی به تحریک حرکت روده‌ها و پیشگیری از یبوست کمک می‌کند.
- رعایت ساعت مدفوع: اگر شخص احساس نیاز به مدفوع کردن داشت، نباید آن را نادیده گرفت. زمان‌بندی یکی از عوامل موثر در رفع یبوست می‌باشد.
- محدود کردن مصرف غذاهای پرچرب: غذاهای پرچرب می‌توانند باعث کاهش حرکت روده‌ها شوند.
- پروبیوتیک‌ها: مصرف پروبیوتیک‌ها می‌تواند به تعادل باکتری‌های مفید در روده کمک کند و از بروز یبوست جلوگیری کند.
- جایگزینی کردن داروها: برخی داروها می‌توانند باعث یبوست شوند. با پزشک در خصوص داشتن عوارض جانبی مثل یبوست باید صحبت شود تا در صورت امکان داروی جایگزین تجویز شود.
- اجتناب از زیاده‌روی در مصرف الکل و کافئین: هر دو می‌توانند مایعات را از بدن خارج کنند و باعث خشکی و سختی مدفوع شوند.
- تنظیم وزن: ارتباط چاقی و یبوست بررسی شده است و ثابت شده که افزایش وزن یکی از علل یبوست می‌باشد.
- مدیریت استرس: فعالیت‌های مانند یوگا، تمرینات تنفسی و مدیتیشن می‌توانند به مدیریت استرس و پیشگیری از یبوست ناشی از آن کمک کنند.
سوالات متداول
بله، چاقی می‌تواند به یبوست منجر شود. افراد چاق رژیم غذایی کم فیبر و کم تحرکی دارند که هر دوی این عوامل می‌توانند خطر ابتلا به یبوست را افزایش دهند.
رژیم غذایی نامناسب با کمبود فیبر و افزایش کالری می‌تواند به چاقی منجر شود. همچنین، کمبود مصرف مایعات و فیبر در غذا می‌تواند حرکت روده‌ها را کاهش دهد و یبوست تداوم پیدا کند.
بله، برخی از داروهای کاهش وزن می‌توانند به دلیل تغییراتی که در متابولیسم یا جذب مواد غذایی ایجاد می‌کنند یبوست را تشدید کنند. اما، برخی دیگر ممکن است به تحریک حرکت روده‌ها کمک کنند و یبوست را کاهش دهند.
پروبیوتیک‌ها می‌توانند به تعادل فلورای روده و بهبود یبوست کمک کنند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها ممکن است در تنظیم وزن و کاهش چربی‌های ذخیره شده در بدن نیز موثر باشند.
بله، عملکرد ناقص تیروئید (هیپوتیروئیدی) می‌تواند موجب کاهش متابولیسم و چاقی و همچنین کاهش حرکت روده‌ها و در نتیجه یبوست منجر شود. بنابراین، تغییرات هورمونی می‌تواند در هر دو حالت تأثیرگذار باشد.
جمع بندی
ارتباط بین یبوست و چاقی در جامعه‌ی پزشکی موضوع مهمی است. افراد چاق به خاطر تغییراتی که در سبک زندگی، رژیم غذایی و حرکت فیزیکی خود دارند، ممکن است با یبوست مواجه شوند. از طرف دیگر، رژیم‌های غذایی کم فیبر، علاوه بر افزایش خطر چاقی، می‌توانند موجب یبوست نیز شوند.
داروهای کاهش وزن نیز می‌توانند بسته به مکانیزم‌های عملکرد آنها تأثیرات متفاوتی بر روی حالت یبوست داشته باشند. استفاده از پروبیوتیک‌ها که به تعادل فلورای روده کمک می‌کنند، می‌تواند در بهبود هر دو شرایط، چاقی و یبوست، موثر واقع شود.
علاوه بر این، نقص در عملکرد هورمون‌ها به خصوص تیروئید، می‌تواند هم به چاقی و هم به یبوست منجر شود. در این بین، تغییرات در سبک زندگی، مانند افزایش فعالیت فیزیکی و مصرف غذاهای غنی از فیبر می‌تواند در پیشگیری و مدیریت هر دو حالت، چاقی و یبوست، بسیار مفید باشد.
